Coser e cantar?
Lo dicho, en entredicho. Poñamos as frases feitas en dúbida. Coser e cantar? Rara é a vez que asociamos a emisión de melodías de viva voz co movemento da agulla enfiada. No hiperacelerado mundo de hoxe, a costura pasou a ser tarefa breve. Feita sen Tempo. Dar catro puntadas rápidas ao botón desa camisa que leva unha semana no respaldo da cadeira, esperando vez. Nada que ver co mundo demorado das máquinas á cabeza, enriba do mulido. Chegaba a costureira pola mañá a unha casa, armaba a máquina na luz da xanela e traballaba arreo. Pero non deixaba de cantaruxar en todo o día. Despois, a costureira xa non viña. Había que ir á costureira. E foron as nais as que asumiron ese traballo na casa, outro máis. Non era diario. Pero chegaba unha tarde que mamá sentaba co cesto dos calcetíns para zurcir. Calcetíns zurcidos, acórdaste? E a agulla seguía movéndose ao son da música. Coser e cantar seguía vixente. Podía ser unha canción tradicional ou unha copla de Concha Piquer. Pero o ronsel (agora si, agora non) de fío non avanzaba sen canto de arrolo. Esa música acabou hai tempo. Deixou de oírse no momento en que o señor Ortega caeu na conta de que podía gobernar un imperio. Construíronllo as netas das costureiras de mulido e máquina á cabeza. Estaban por todos lados. En cada lugar había un baixo cheo de máquinas industriais, e un grupiño de costureiras que botaba moitas horas cada día. Traballando por catro pesos. Galicia foi asolagada polo ruído estresante das máquinas de coser accionadas por costureiras estresadas. Nin cantareas nin cantaruxadas.
Esaxero. Estou indo ó fácil. Botarlle a culpa ós ricos. Eles non poden ter a culpa de todo. No fin do coser e cantar tamén terían algo que ver os novos usos musicais: o radio-K7, os corenta principales, a discoteca en cada cabeceira de comarca…
Coser e cantar. As frases feitas non viven para sempre. Cambian coa sociedade. Tócanos a nós adaptalas a eses cambios. Dende a experiencia da Troita Armada, podemos dicir que nada promove máis a cantarea que ter a barriga chea. Comer e cantar. As boas cantareas sempre saen na sobremesa. Co prato doce diante, empezamos a cantaruxar. Non digamos despois dunha comida abundante. Lembro moitas veces aquel día. Nos noventa. Veu cociñar e gozar con nós un amigo nado en Touro, criado en Asturies, traballador no Bierzo. Preparou fabes con ameixas. Nunca tal oiramos. Estabamos empezando. Aquela combinación mare e monti licuou as nosas bocas, e non puidemos parar. Collemos unha farta que durou máis dun día enteiro. Ai, amiga! Pero cando os bandullos estiveron cheos, aquelo foi moito. Empezamos regalando os oídos do noso amigo coas cancións que el case esquecera, as que non volvera visitar dende a infancia. A emoción foi tirando dos decibelios para arriba. As gorxas xa non chegaban. O ancestral empezou por encher os ocos que deixaban as voces, e acabou por sepultalas. A descarga de percusión sobre as mesas tornouse desbocada. As pezas de louza saltaban, había que salvalas en pleno voo. Algún taboleiro aínda conserva as marcas daquel día. Ou doutro daqueles días. Foron moitas as sobremesas de descarga telúrica sobre as mesas. Unha enerxía que a física teórica aínda non é quen de explicar. Como é posible que a forza da gravidade deixe de actuar sobre pocillos e cuncas? O curioso fenómeno duraba só un instante. Ao momento, G volvía exercer o seu poder atractivo, esnaquizando cuncas e pocillos no chan.
Comer e cantar non son causa e consecuencia. A cantarea non só xorde coa barriga chea. A orde pode ser inversa. Ás veces, a cantarea peta á porta antes de que se presenten prato, garfo e culler. A simple perspectiva de encher a andorga abonda para poñer a vibrar as cordas vogais. Demóstrase en mil rondas de viños antes de comer ou cear. Un par de cuncas e xa empecen os primeiros cánticos. Cando a ronda remata con cea, aquelo é un sindiós. O camareiro ten que ser moi experimentado para conseguir entender que queremos comer, entre os berros dunha punta da mesa, contestados pola outra punta a xeito de regueifa (a xeito de pelea de gallos, que diría a nova xeración).
O binomio comer-cantar segue. Non fai falta remontarse á nosa historia gutural e gastronómica. Hai só catro días, Pedro propuxo unha nova xuntanza de Cantarea21. A proposta non era só musical. “Hai tempo que non xuntamos a cantarea, que vos parece ir comer un cocido ao Mosqueiro?” A resposta foi afirmativa e polifónica. So unha nota disonante: “Que rollo, xa parecemos unha sociedade gastronómica…” Os nosos corpos xa pasan do medio século. Empezan a dar problemas de fontanería. As dietas empezan a facer estragos. Estamos nunha idade moi mala.